Auteursrechtinbreuk op Curaçaose Kunst in de Openbare Ruimte

In vergelijking tot ongeveer 25 jaar geleden, zien we op Curaçao gelukkig steeds meer kunst in het openbaar. Het lijkt alsof kunst op ons eiland eindelijk erkenning begint te krijgen en dat steeds meer mensen het belang hiervan in beginnen te zien. Als je vroeger als knettergek werd bestempeld wanneer je kunst creëerde, krijg je nu iets meer aanzien en willen ze zelfs met je op de foto en een babbeltje doen. Steeds vaker zien we prachtige en omvangrijke muurschilderingen (murals) van lokale en ook internationale kunstenaars die onder andere onze binnenstad versieren. En gelukkig, want dit inspireert de opkomende lokale kunstenaars en geeft ze hoop. Althans, meer hoop dan mijn generatie kreeg op dit gebied. Toen ik na PSC in Nederland ging studeren, moest je opleidingen zoals Rechten, Economie en Psychologie noemen om wat respect van de Curaçaose gemeenschap af te dwingen. Kunstgerelateerde opleidingen werden vaker gezien als een investering in een hobby. Een school zoals IBB (Instituto Buena Bista) was toen enkel een droom van velen van ons. 

Maar wordt kunst op Curaçao tegenwoordig écht erkent en gerespecteerd? Murals en andere vormen van openbare kunst verrijken ons eiland, ze dienen als culturele uitdrukking en dragen onder andere bij aan de identiteit van onze samenleving. Regelmatig worden deze kunstuitingen door grote en kleine bedrijven voor uiteenlopende commerciële doeleinden gebruikt. Helaas, vaak zonder toestemming en/of erkenning van de kunstenaar. En terwijl ik blij en trots wil zijn op het feit dat er tegenwoordig meer liefde en erkenning voor kunst op ons eiland is, vind ik het ongevraagd en onbeloond gebruikmaken van kunst in openbare ruimtes, een zeer slechte zaak. Ik heb het niet over de persoon die op social media eenmalig een leuke foto of video plaatst met een mooie achtergrond. Ik heb het over bedrijven, organisaties, hotels en entrepreneurs die een visagiste inhuren en betalen, een fotograaf of cameraman inhuren en betalen, de modellen voor de shoot inhuren en betalen, maar de kunstenaar niet eens om toestemming vragen, laat staan betalen, om hun werk in een advertentie of videoclip te gebruiken. Het artikel van curator Sasha Dees ‘Auteursrecht openbare kunstwerken – John Bijkerk in Curaçao’, beschrijft een duidelijk voorbeeld hiervan. Het respecteren van de rechten van lokale kunstenaars is cruciaal. Het waarborgen van hun erkenning speelt een essentiële rol bij het behoud van de integriteit van kunstwerken en het stimuleren van artistieke creativiteit. Kunst in het openbaar verhoogt niet alleen de waarde van een locatie, het trekt bezoekers aan en draagt bij aan de gemeenschap. Kijk maar naar de nieuwe gezichten van zowel bezoekers als bewoners in bijvoorbeeld Otrobanda en Skalo. Dit was tien jaar geleden niet zo. 

Het is dus belangrijk om de waarde hiervan in te zien en de rechten van kunstenaars te respecteren. Want dit zorgt voor een rechtvaardige samenwerking tussen kunst en commercie, waarbij alle partijen kunnen profiteren.

Wat is kunst in Openbare Ruimte?

Waar hebben we het over? Onder openbare ruimte of buitenkunst, verstaan we plaatsen in het openbaar die zonder toestemming toegankelijk zijn. Denk hierbij aan standbeelden, muurschilderingen en graffiti op pleinen, (lege) gebouwen, kunst in parken, langs wegen en andere openbare locaties waar men in principe gratis het meesterwerk kan bewonderen. Kunst in de openbare ruimte is een waardevolle vorm van culturele uiting. Het draagt het bij aan de identiteit van onze gemeenschap en het stimuleert de dialoog tussen mensen met alle positieve gevolgen van dien. 

Auteursrecht en inbreuk op het auteursrecht

Het auteursrecht (in het Engels Copyright) is van essentieel belang voor iedere kunstenaar. Het verleent kunstenaars exclusieve rechten over het verveelvoudigen van hun creaties. Verveelvoudigen betekent hier, het maken van identieke exemplaren, dus kopiëren, reproduceren of bewerken van het kunstwerk. Uitvogelen hoe het precies zit volgens de wet, is een van de minder leuke taken, maar een belangrijke investering. In het kort is het auteursrecht op Curaçao vastgelegd in de Auteursverordening van ons eiland. Deze verordening is vergelijkbaar met de Nederlandse Auteurswet, maar is niet precies hetzelfde. Net als in Nederland beschermt het auteursrecht op Curaçao automatisch het werk die een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijke stempel van de maker draagt. Het kan ook internationale bescherming bieden op basis van internationale verdragen waarbij Curaçao partij is. Houdt hier rekening mee en raadpleeg altijd een juridische professional als je specifieke vragen hierover hebt. Het werk van de kunstenaar is op Curaçao beschermd tot 50 jaar, nadat deze is overleden. In Nederland is dit bijvoorbeeld 70 jaar nadat de kunstenaar is overleden.  

Wanneer een kunstwerk wordt gecreëerd, behoudt de kunstenaar normaliter het auteursrecht, tenzij dit anders is afgesproken. Als het werk van de kunstenaar zonder toestemming wordt verveelvoudigd en bijvoorbeeld voor commerciële doeleinden wordt gebruikt, heet dit: inbreuk op het auteursrecht. Voorbeelden van commerciële doeleinden zijn beelden vastleggen voor reclamecampagnes of productverpakkingen, maar ook de opname van een professionele videoclip kan hieronder vallen. Echter, bestaan er in het auteursrecht verschillende ‘grijze gebieden’, waardoor een aantal situaties complex kunnen zijn. Hierom is het vooral voor kunstenaars extra belangrijk om documentatie te hebben van hun kunstwerken en juridisch advies over dit onderwerp te vragen. 

Voor dit stuk ging ik in gesprek met Garrick Marchena, BAGIRA, Roberto Tjon-a-Meeuw, Francis Sling en Avantia Damberg. Alle vijf kunstenaars zijn woonachtig op Curaçao en hebben kunst in het openbaar. Ik was benieuwd naar hun visie op het ongevraagd en onbeloond gebruikmaken van hun werk. Naar aanleiding van de gesprekken heb ik vier vragen uitgelicht waarop de vijf kunstenaars antwoord geven.

Garrick Marchena

Heb je het weleens meegemaakt dat je kunstwerk in openbare ruimte, zonder toestemming en/of compensatie is gebruikt voor commerciële doeleinden? Heb je hier voorbeelden van?

GM: “Het is zo vaak gebeurd dat ik zelfs ben vergeten hoe vaak me dit is overkomen. Als ik alle gevallen zou bijhouden, zou dat een fulltime job worden. Mijn werk is ongevraagd gebruikt voor bruiloften, het opnemen van videoclips, reclamecampagnes en noem maar op. Kijk, ik heb verschillende kunstwerken in de openbare ruimte, zowel op verzoek als op eigen initiatief geplaatst. Dit heb ik gedaan als een soort cadeau voor onze gemeenschap. Ik vond belangrijk om door middel van mijn kunst een bijdrage te leveren aan de esthetica van bepaalde wijken en bouwvallige panden. Dit gaf me tegelijkertijd een bepaalde voldoening.” 

Weet je of het om een lokaal bedrijf of een internationaal bedrijf ging?

GM: “Ik weet het allemaal niet precies, maar ik weet wel dat er verschillende autodealers op ons eiland ongevraagd gebruik hebben gemaakt van mijn werk in hun reclamecampagnes. Internationale bedrijven zijn niet altijd makkelijk te traceren.” 

Welke stappen heb je ondernomen, toen je erachter kwam dat je werk ongevraagd en onbeloond werd gebruikt voor commerciële doeleinden?

GM: “Kijk, omdat ik verschillende murals in het clandestien op ons eiland heb geschilderd, kan ik volgens mij juridisch hier niet veel om doen, maar ik vind dat je me tenminste kan noemen (tag). Wanneer ik op social media opeens zie dat mijn werk ongevraagd is gebruikt, tag ik mezelf in de post of in de comments. Ik ben niet zo van het bellen en mailen, maar van gelijk actie ondernemen. In het verleden heb ik weleens contact gehad met een advocaat die gespecialiseerd is in het auteursrecht, omdat ik meer informatie wilde over het beschermen van mijn kunstwerk. Hier had ik gelijk te maken met een uurtarief van meer dan tweehonderd gulden, terwijl ik alleen informatie wilde inwinnen om daarna te bepalen wat de beste aanpak is. Ook ben ik weleens langs de BIP geweest, maar ik kreeg het idee dat ik mijn werk hier niet kon beschermen en dit vind ik jammer.” 

Welke verandering in de handhaving zou je graag willen zien om Curaçaose kunstenaars beter te beschermen tegen dit probleem?

GM: “Ik zou graag meer hulp of een bepaalde back-up willen krijgen, wanneer ik te maken krijg met inbreuk op mijn auteursrechten. Ik denk dat deze hulp of back-up misschien vanuit bepaalde advocaten kan komen. Een advocaat zal zeker geld vragen voor zijn of haar werk. Hier ben ik bewust van, maar misschien kunnen ze naast de andere rechtsgebieden een speciale afdeling of project voor kunstenaars creëren. Het voelt raar aan, als ik een meer dan tweehonderd gulden heb betaald voor alleen een intakegesprek, waarvan ik na afloop moet horen dat ik toch niet geholpen kan worden. Dan voelt dit alsof ik mijn geld heb weggegooid. En omdat ik ook contact heb gehad met advocaten die niet gespecialiseerd zijn in het auteursrecht, maar me alsnog goed en gratis hebben kunnen adviseren, weet ik dat er op dit gebied meer mogelijk is dan we nu kennen.”

BAGIRA

Heb je het weleens meegemaakt dat je kunstwerk in openbare ruimte, zonder toestemming en/of compensatie is gebruikt voor commerciële doeleinden? Heb je hier voorbeelden van?

B: “In een aantal videoclips heb ik weleens gezien dat er gebruik is gemaakt van mijn werk. Maar tot nu toe ben ik altijd betaald voor mijn kunstwerk, dus als mijn werk in de openbare ruimte eenmaal betaald is en men hiervan gebruik wilt maken, vind ik dit prima. Want ik ben al gecompenseerd voor het werk dat ik heb neergezet. Hoe meer het hierna gedeeld wordt met anderen, des te beter voor mij. Ik vind het niet erg. Maar het verschil ligt, denk ik, tussen de kunstenaar die gratis kunstwerk in het openbaar heeft staan en de kunstenaar die betaald is voor zijn of haar werk in de openbare ruimte. Simpel gezegd, doe ik gewoon niet mee aan het gratis kunstwerk creëren in de openbare ruimte.

Wat ik wel eens heb meegemaakt, is dat iemand foto’s van mijn werk heeft genomen en hier stickers van heeft gemaakt om te verkopen. Hier was ik niet van op de hoogte en ben ik door een kennis getipt dat er een winkel is die stickers met mijn een deel van mijn werk erop verkoopt. De winkel had mijn naam uit de foto voor de sticker geknipt.”

Weet je of het om een lokaal bedrijf of een internationaal bedrijf ging?

B: “Het bedrijf dat de stickers verkocht, is een lokaal bedrijf. Een souvenirwinkeltje in Otrobanda. 

Souvenirwinkels houden weinig rekening met dit soort regels en verkopen vaak geen origineel werk. Ze willen gewoon verkopen.” 

Welke stappen heb je ondernomen, toen je erachter kwam dat je werk ongevraagd en onbeloond werd gebruikt voor commerciële doeleinden?

B: “Toen dit gebeurde, was ik pas begonnen met murals. Alles was nieuw voor mij. Ik was persoonlijk langs de winkel gegaan om aan te geven dat ze die stickers niet mochten verkopen. Ik zei dat het mijn werk is en dat het niet op deze manier verkocht kon worden. Hierna hadden ze het gelijk uit hun voorraad gehaald. 

Uiteindelijk, als je er langer over nadenkt, komt het erop neer dat deze mensen eigenlijk ook gewoon van kunst houden. Zowel de mensen die het kopen, als de mensen die er alleen naar kijken. Het is net als muziek. Je maakt muziek, zodat anderen ernaar kunnen luisteren en ervan kunnen genieten. Het beschermen van je werk zal altijd een uitdaging zijn en is het dus aan de kunstenaar om geïnformeerd en beschermd te zijn om meer uit het kunstwerk te kunnen halen.” 

Welke verandering in de handhaving zou je graag willen zien om Curaçaose kunstenaars beter te beschermen tegen dit probleem?

B: “Het is eigenlijk zo dat zodra een kunstenaar iets unieks creëert, het automatisch is beschermd door het auteursrecht. Ik vind dat kunstenaars gewoon geld moeten vragen voor hun kunstwerk. Doordat je al uitbetaald bent, heb je meer rust om het feit dat het werk misschien ongevraagd wordt gebruikt. Zelf ben ik 50% businesswoman en 50% kunstenaar. Als ik alleen kunstenaar zou zijn, zou ik niet van mijn kunstwerk kunnen leven, omdat er vaak misbruik gemaakt wordt van kunst. Na een onaangename ervaring heb ik bijvoorbeeld gelijk een advocaat benaderd en heb ik duidelijke en strikte contracten laten opstellen die mijn werk en mijn ideeën beschermen. Het is belangrijk dat een kunstenaar dit doet.” 

Roberto Tjon-a-Meeuw

Heb je het weleens meegemaakt dat je kunstwerk in openbare ruimte, zonder toestemming en/of compensatie is gebruikt voor commerciële doeleinden? Heb je hier voorbeelden van?

RT: “Ja, in Suriname heeft een festival weleens foto’s van mijn werk genomen ter promotie van hun kunstfestival. Ik nam zelf geen deel aan het festival. Tot nu toe heb ik dit – voor zover ik weet – niet op Curaçao meegemaakt. Ik heb wel een vis gemaakt van recyclede materiaal dat in Scharloo te zien is, maar ik heb geen zicht op wie het wanneer en voor welk doel gebruikt. “

Weet je of het om een lokaal bedrijf of een internationaal bedrijf ging?

RT: “Het ging om een lokaal bedrijf, maar dat vond dus plaats in Suriname.” 

Welke stappen heb je ondernomen, toen je erachter kwam dat je werk ongevraagd en onbeloond werd gebruikt voor commerciële doeleinden?

RT: “Ik vond het sowieso vernederend, omdat bedrijven van dit soort zaken op de hoogte moeten zijn. Als je een bedrijf bent met een logo, dan ga ik er vanuit dat je het logo van je bedrijf ook beschermd. En dan verwacht ik dat je er ook zo mee omgaat als het om een ander gaat. Het is vaak die emotie die er achter zit, die het zo heftig maakt en tegelijkertijd is het een beetje dubbel. Want als kunstenaar hossel je eigenlijk en ben je blij met elk beetje publiciteit die je krijgt. En als mensen eraan zitten, kan het snel een verkeerde snaar raken.”

Welke verandering in de handhaving zou je graag willen zien om Curaçaose kunstenaars beter te beschermen tegen dit probleem?

RT: “Een wet. Geef kunstenaars een wet waarin ze beschermd zijn, zodat er niet gepubliceerd kan worden zonder te vragen. Er is kennelijk een wet: auteursrecht, maar niet iedereen weet hier voldoende van. Een kunstenaar is eigenlijk het liefst bezig met het maken van zijn werk. Die wet moet eigenlijk voor de bedrijven zijn.” 

Francis Sling

Heb je het weleens meegemaakt dat je kunstwerk in openbare ruimte, zonder toestemming en/of compensatie is gebruikt voor commerciële doeleinden? Heb je hier voorbeelden van?

FS: “Verschillende keren heb ik dit meegemaakt. Ik hou het niet bij in een boekje of zo, maar dit heb ik vaker meegemaakt. Het grootste voorbeeld dat ik op dit moment heb, was een online bedrijf die foto’s van verschillende kunstwerken in de openbare ruimte van verschillende lokale kunstenaars had gemaakt. Deze foto’s werden dan op shirts, bekers etc. geprint voor verkoop. 

Dat voelde als diefstal …ik probeer hier iets unieks te creëren en te verkopen, weet je. Ik vind het minder erg als iemand voor zijn bruiloft gebruikmaakt van mijn werk en het misschien in z’n portfolio plaatst, dat is totaal iets anders. Maar dit wijkt ook weleens uit naar bijvoorbeeld autodealers of andere bedrijven die voor een kunstwerk gaan staan om een foto van te maken. Soms met een klein product en soms met een veel groter product. Soms herken ik alleen een deel van mijn kunstwerk. Ik vraag mezelf wel altijd eerst af of ik de situatie door de vingers zal zien of er echt achteraan gaan. Maar het ergste is wel als je foto’s maakt van mijn murals, deze op canvas print om ze in je winkel te verkopen. Foto’s van verschillende murals hebben ze gemaakt om veelvoudig op canvas te printen en te verkopen, zonder dat ik hiervan op de hoogte was.”

Weet je of het om een lokaal bedrijf of een internationaal bedrijf ging?

FS: “Ik weet het niet allemaal precies, maar in het geval van de website ging het om een lokaal bedrijf dat door iemand van Nederland gerund werd. Het bedrijf dat verschillende murals op canvas heeft laten printen om te verkopen, is ook een lokaal bedrijf.” 

Welke stappen heb je ondernomen, toen je erachter kwam dat je werk ongevraagd en onbeloond werd gebruikt voor commerciële doeleinden?

FS: “Het beste is om contact te maken met het bedrijf die ongevraagd bezig is met mijn kunstwerk. Ik heb contact met ze gemaakt via e-mail. Maar die ene keer dat het om echte handel in de winkel ging, was ik gelijk naar mijn advocaat gestapt.” 

Welke verandering in de handhaving zou je graag willen zien om Curaçaose kunstenaars beter te beschermen tegen dit probleem?

FS: “Om onder andere dit probleem en nog andere problemen aan te pakken, is het goed als wij samen als kunstenaars een soort vereniging of community vormen om een beleid vormen om samen sterker te staan dan individueel. Wat ik hierover vind, is eigenlijk iets wat wij als kunstenaars samen moeten bespreken, want misschien ben ik de enige die dit belangrijk vind. Maar als het zo is dat meer van ons ook de mening delen dat wij als kunstenaars ons beter moeten beschermen, dan is een community vormen een goed idee. Als wij dit als groep vinden en hierachter staan, dan kunnen we samen eventueel naar de overheid stappen met het verzoek om een officieel beleid hiervan te maken. Dit zal zorgen voor een soort besef bij de kunstenaars zelf.  Dit kan veel voor kunstenaars betekenen, omdat ik de indruk heb dat ze zelf vaak niet bewust zijn van de waarde van hun kunstwerk. En door samen te zitten en erover te praten, ongeacht of je een nieuwe of gevestigde kunstenaar bent, worden we samen bewuster van de waarde van de kunstenaar zelf en ook de waarde, dus de prijs, van het werk. En ik denk dat als we samen een community vormen, we ook richtlijnen voor prijzen van kunst samen kunnen bespreken, zodat de kunstenaars hierin geholpen worden. Als je er dan zelf voor kiest om gratis werk te leveren, is dit dan een bewuste keuze van de kunstenaar zelf en niet door onwetendheid. Het samenkomen alleen heeft al veel waarde, vind ik.” 

Avantia Damberg

Heb je het weleens meegemaakt dat je kunstwerk in openbare ruimte, zonder toestemming en/of compensatie is gebruikt voor commerciële doeleinden? Heb je hier voorbeelden van?

AD: “Ja, ik heb het meegemaakt dat mijn werk zonder toestemming of compensatie is gebruikt en het shockeert altijd. Want het valt me op dat de mensen die dit doen vaak mensen uit Nederland of uit landen komen waar auteursrecht een algemeen begrip is. Het principe van het auteursrecht is om te voorkomen dat iemand zomaar kan verdienen met andermans kunst. De regel van auteursrecht gaat pas in wanneer het werk van de kunstenaar wordt vermenigvuldigd en gedistribueerd, want dan wordt het commercieel. Dus als iemand het werk een keer voor een bruiloft of zo wilt gebruiken, vind ik dit totaal geen probleem. Ik vind dit juist leuk! Maar de situatie verandert wel als de fotograaf van de bruiloft dit op wekelijkse basis doet of flyers laat printen met het kunstwerk erop. Een van de voorbeelden waar mijn werk zonder toestemming is gebruikt, is zo’n website waarop je “stock photos” kunt kopen. Een nederlandse fotografe heeft foto’s van de Colorful Steps in Otrobanda gemaakt en verkocht de digitale foto’s via zo’n website. Ongeveer vijftig dollar per foto, per download. 

Mijn werk is ook in films gebruikt en dit vind ik ook niet erg. Alhoewel ik wel vind dat de maker van de film tenminste toestemming moet vragen. In een film wordt mijn werk aan een breder publiek getoond en dit waardeer ik, maar ik vind dat ik de keuze moet krijgen om zelf te bepalen of ik beloond wil worden om mijn werk in een film te gebruiken of niet. Ondanks ik moet toegeven dat ik het leuk vind, om opeens mijn werk in een film te ontdekken, vind ik het dus wel zo netjes als hiervoor eerst toestemming wordt gevraagd.” 

Weet je of het om een lokaal bedrijf of een internationaal bedrijf ging?

AD: “Het ging om zowel lokale als internationale ondernemers en dan met name Nederlanders. De lokale bedrijven zijn bijvoorbeeld kledingzaken en autodealers.”

Welke stappen heb je ondernomen, toen je erachter kwam dat je werk ongevraagd en onbeloond werd gebruikt voor commerciële doeleinden?

AD: “Ten eerste ben ik gaan opzoeken wat het auteursrecht precies is, want ik was eigenlijk al bekend met het auteursrecht. Ik weet bijvoorbeeld dat mijn werk automatisch beschermd is door deze wet, maar ik ging echt opzoeken hoe het precies zit met kunst in openbare ruimte. Dus in een publieke ruimte, want dan zijn de regels een beetje anders. Hierna heb ik een lijstje gemaakt van alle bedrijven die de trap in Otrobanda, dus de Colorful Steps, hebben gebruikt in bijvoorbeeld een reclamespot of advertentie.

Ook heb ik de Colorful Steps op Google Maps geregistreerd, waardoor ik een beter overzicht krijg, hoe en door wie dit wordt gebruikt. In mijn onderzoek over auteursrecht heb ik ook de Auteurrechtenorganisatie voor visuele makers, Pictoright benaderd. Kunstenaars kunnen zich hier gratis aansluiten om aanspraak te maken op vergoedingen waarop ze recht hebben. Ook kan Pictoright opdracht geven om de rechten van deze visuele makers te beschermen en vergoedingen te innen voor het gebruik van hun werk.”

Welke verandering in de handhaving zou je graag willen zien om Curaçaose kunstenaars beter te beschermen tegen dit probleem?

AD: “Nou, ik zou het fantastisch vinden als er een soort plakkaat of standaard komt bij het werk van de kunstenaar. Dus dat er voor alle kunstenaars die werk hebben in de openbare ruimte een soort boodschap in de vorm van een plakkaat staat vermeld. Dat indien het werk voor commerciële doeleinden wordt gebruikt er eerst contact gemaakt moet worden met desbetreffende kunstenaar. En dan duidelijk de C van Copyright en All Rights Reserved erbij vermelden. Naar aanleiding van deze kwestie ben ik kortgeleden de Stichting Kunst in de Openbare Ruimte gestart. We overwegen om een soortgelijke dienst van Pictoright te bieden aan kunstenaars op Curaçao.” 

 

Tips voor kunstenaars

Weet dat je werk automatisch auteursrechtelijk beschermd is, ongeacht je het werk clandestien of in opdracht hebt geplaatst. Wel is het belangrijk dat het werk oorspronkelijk van jou is. Als kunstenaar kun je de volgende tips overwegen:

• Creëer zelf bewijs
  Zorg ervoor dat je bewijs hebt van je creatie. Dit kun je doen door gedateerde concepttekeningen te bewaren of door foto’s van het creatieproces of andere documentatie die je betrokkenheid bij het werk aantoont goed te bewaren.
• Registreer je werk
  Hoewel het auteursrecht automatisch ontstaat op het moment dat je je kunstwerk creëert, kan het raadzaam zijn om je werk te registreren, bijvoorbeeld op Google Maps. Registratie kan extra bescherming bieden en het gemakkelijker maken om inbreuk op te sporen en eventuele juridische stappen te ondernemen. Je kunt je werk zelf bewaken door gebruik te maken van technologieën en tools om inbreuk op te sporen, zoals ‘Reverse image search-engines’. Voorbeelden van Reverse image search-engine tools die je op kunt zoeken zijn Pixsy, TinEye en Reverse Image Search. In het interview met Avantia Damberg lees je hoe ze haar kunstwerk ‘Colorful Steps’ op Google Maps heeft geregistreerd, waardoor ze overzicht krijgt van het leven van dit kunstwerk op het internet. Los van het feit dat zo’n tool je overzicht biedt, is het ook een leuke manier om te zien hoe jouw werk onder de mensen leeft. Bij het Bureau voor Intellectuele Eigendommen (BIP) kun je eventueel ook een i-Enveloppe aanvragen. Voor informatie en stappen over de i-Enveloppe van BIP kun je het beste contact met ze opnemen.
• Maak gebruik van auteursrechtvermelding
  Plaats altijd een duidelijke auteursrechtvermelding op je kunstwerken. Hierop staat dan je naam en het jaartal van je creatie. Dit herinnert anderen eraan dat het werk auteursrechtelijk beschermd is. Ook helpt het vermelden van je naam en jaartal van je werk bij het identificeren van jou als de rechtmatige eigenaar.
• Maak schriftelijke afspraken
  Wanneer je anderen toestemming geeft om je kunstwerk te gebruiken, maak dan gebruik van een overeenkomst die je op papier hebt. Hierin kunnen specifieke voorwaarden worden vastgelegd, zoals de duur van de overeenkomst, de vergoeding en eventuele beperkingen of vereisten voor het gebruik van jouw meesterwerk.
• Werk samen met professionals
  Overweeg om samen te werken met een juridisch adviseur of een organisatie voor auteursrechten om je belangen te behartigen en je te helpen bij juridische kwesties. Wacht niet totdat je in een vervelende situatie beland, maar bereid jezelf van tevoren hierop voor. Zoek, lees of koop het boek Entangled Species van Sasha Dees. Sasha is curator, schrijfster en zelf ook maker van verschillende soorten kunst. In haar boek noemt ze een aantal auteursrechtorganisaties die advocaten in dienst hebben en gratis advies geven aan kunstenaars. Om van deze en ook andere diensten die ze aan kunstenaars bieden gebruik te kunnen maken, moet je wel eerst lid worden van zo’n auteursrechtorganisatie.
• Vorm samen een vereniging
  Het is sowieso slim om als maker je alvast aan te sluiten aan een auteursrechtenorganisatie. Maar samen sta je sterker en creëer je een krachtige stem. Door samen een vereniging van kunstenaars hier op Curaçao te vormen, kun je makkelijker pleiten voor het versterken van handhaving die de belangen van lokale kunstenaars behartigt. Het automatische gevolg van een vereniging is dat er meer bewustwording komt onder een groter publiek.

 

Tips voor bedrijven, hotels, organisaties en entrepreneurs

• Identificeer de rechthebbende
  Probeer de maker of de rechtmatige eigenaar van het kunstwerk te identificeren, voordat jouw bedrijf of organisatie het gebruikt. Dit is niet altijd even makkelijk te achterhalen, vooral als het kunstwerk anoniem is. Maar het is belangrijk om te weten wie de rechten bezit, zodat je toestemming kunt vragen voordat je het werk gebruikt.
• Vraag toestemming
  Maak contact met de kunstenaar of de rechthebbende en vraag schriftelijk toestemming om het kunstwerk te gebruiken. Het verkrijgen van een schriftelijke toestemming is de veiligste manier om ervoor te zorgen dat je de juiste rechten hebt om het werk te gebruiken.
• Respecteer de integriteit van het kunstwerk
  Het auteursrecht beschermt niet alleen het recht van de kunstenaar op het werk, maar ook op de integriteit ervan. Zorg ervoor dat het kunstwerk niet zomaar wordt gewijzigd of aangepast door het bijvoorbeeld te photoshoppen.
• Is het voor commercieel gebruik?
  Als het gebruik van het kunstwerk verveelvoudigd wordt en een commercieel doel dient, zoals het promoten van een product of dienst, kunnen er aanvullende toestemmingen en vergoedingen nodig zijn. Bespreek dit met de kunstenaar of de rechthebbende en je eigen juridische afdeling. Wees redelijk tijdens het onderhandelen en overweeg om meer dan alleen naamsbekendheid / exposure aan de maker te bieden.
• Benoem de maker altijd
  Plaats altijd de naam van de maker op een strategische manier in je promo, zodat het jouw boodschap niet in de weg staat, terwijl de kunstenaar zijn of haar erkenning krijgt. Verzoek ook de organisatie of de afdeling die de socialmediamanagement voor je doet om rekening hiermee te houden.

Tot slot

Het is van cruciaal belang dat er een dialoog en goede samenwerking ontstaat tussen kunstenaars, bedrijven en de gemeenschap om de bovenbeschreven kwestie aan te pakken. Laat het duidelijk zijn dat het altijd netjes en ook gewenst is, om tenminste de naam van de maker te vermelden, wanneer je hier gebruik van maakt. Bovendien doen Curaçaose kunstenaars er goed aan om zich te verenigen en op deze manier samen sterker te staan. Dit zal zorgen voor verdere ontwikkeling op het gebied van het respecteren van kunst en het auteursrecht op ons eiland. Het opzetten van duidelijke richtlijnen en procedures voor het gebruik van openbare kunst, waarbij kunstenaars worden betrokken en vergoedingen ontvangen, zal alvast een stap in de goede richting zijn. 

Daarbij zijn het de zowel de bedrijven als de kunstenaars die verantwoordelijk zijn voor het respecteren en beschermen van het auteursrecht om wederzijds voordelige afspraken te bereiken. Samen kunnen we een situatie creëren waarin kunstenaars op Curaçao gewaardeerd en beschermd worden.

Gevoel voor kunst op Curaçao

Een gesprek met de Curaçaose kunstenaar Avantia Damberg heeft mij geïnspireerd om dit artikel te schrijven. Heb je een vraag of een opmerking over dit stuk? Plaats het in de reacties hieronder of neem contact op!